header

Leraar je bent het al

Fontys Lerarenopleiding Sittard en Limburgse schoolbesturen voortgezet onderwijs

Limburg heeft landelijk een goede naam met betrekking tot de kwaliteit van het onderwijs, maar staat ook voor uitdagingen zoals het opleiden van voldoende kwalitatief goede leerkrachten. Bij ongewijzigd beleid zal er in de komende jaren een grote mismatch ontstaan tussen de arbeidsmarktbehoefte aan leraren op Limburgse scholen voor voortgezet onderwijs en het aanbod van afgestudeerden van de lerarenopleidingen. Deze mismatch is zowel kwantitatief (onvoldoende instroom, laag rendement en uitstroom lerarenopleidingen) als kwalitatief (per vakgebied, onderbouw, bovenbouw). De totale uitstroom van leraren op de vo-scholen in Limburg betreft minimaal 500 fte tot 2020. De tekorten ontstaan vooral bij de vakken Engels, Nederlands, wiskunde en Duits. Om de instroom van leraren in het voortgezet onderwijs de komende jaren goed te kunnen invullen en de kwaliteit van het onderwijs te borgen, bundelen scholen in het voortgezet onderwijs en de lerarenopleiding de krachten, vanuit samenwerking en wederzijdse afhankelijkheid: het hoger onderwijs is gebaat bij goed geschoolde leerlingen en het voortgezet onderwijs is gebaat bij goed opgeleide leraren.

http://www.youtube.com/watch?v=0LmQS9HHwD8

Onderwijs daarmee goede leraren

Het scouten van onderwijstalent door de school blijkt een hoge voorspellende waarde voor studiesucces te hebben. Een student op de lerarenopleiding zegt hierover: “Leraar, je bent het al, maar je weet het alleen nog niet (zeker) als je zelf nog op de middelbare school zit”32. Toch wordt er in het voortgezet onderwijs nauwelijks op deze manier gekeken naar de eigen leerlingen met als gevolg een niet-optimale instroom in de lerarenopleidingen leidend tot onvoldoende aansluiting op de arbeidsmarktbehoefte, een uitval van meer dan 50 procent omdat leerlingen niet geschikt voor de studie en of het beroep blijken te zijn en leerlingen niet tot de gewenste top behoren. 

Doelstelling

Dit doorbraakproject gaat ervoor zorgen dat:

1. Potentieel geschikte leraren worden gescout in het voortgezet onderwijs;

2. De voorspelde tekorten op de onderwijsarbeidsmarkt van Limburg worden voorkomen door samen te werken in het realiseren van een kwalitatief en kwantitatief voldoende toestroom van leraren op de arbeidsmarkt.

Kenmerken project

Doelgroep. De doelgroep voor dit project bestaat uit leerlingen in de bovenbouw van het havo en vwo van de Limburgse scholen in het voortgezet onderwijs. Scholen bevinden zich in de unieke positie dat zij gedurende enkele jaren hun potentieel toekomstige werknemers, de leraren, al kunnen scouten op basis van geschiktheid voor het (les)vak én voor het beroep. Geschiktheid voor het (les)vak betekent dat leerlingen er goed in moeten zijn en het vooral ook een leuk vak moeten vinden. Geschiktheid voor het beroep is wat lastiger vast te stellen, maar vaak gaat het om leerlingen die sociaal, authentiek en communicatief zijn. Vaak zijn het ook tutoren of huiswerkbegeleiders van jongerejaars leerlingen.

Inhoud en activiteiten. Het resultaat van dit project moet een kwantitatieve en kwalitatieve tijdige match tussen het aanbod van (nieuwe) leraren en de verwachte vacatures op de onderwijsarbeidsmarkt zijn. Om dat meetbaar te maken en hierop gerichte projectactiviteiten uit te voeren, worden de ontwikkelingen op de onderwijsarbeidsmarkt Limburg jaarlijks in beeld gebracht en toegevoegd aan de monitor van het Limburgs onderwijs (zie volgende paragraaf). Op basis van deze gegevens kunnen acties worden uitgezet voor het scouten van potentieel onderwijstalent, het begeleiden van het keuzeproces, het opleiden van leraren en het gezamenlijk zorgdragen voor een goede inductiefase. De uitdaging daarbij is dat het potentieel aan onderwijstalent zeer verspreid en in kleine aantallen aanwezig is op veel verschillende scholen. Scholen en lerarenopleidingen zullen dus moeten beschikken over een Digitaal Platform dat hen helpt bij het scouten van de ‘pareltjes’. De inhoud van een Digitaal Platform kan bestaan uit:

  • Voorlichtingsfilm (geen werving) over studie en beroep, mogelijk in combinatie met de regionale keuze-portal uit doorbraakproject 2; https://www.youtube.com/watch?v=0LmQS9HHwD8
  • Spelvorm ‘Ranking the Class’ waarbij klasgenoten zelf (be)oordelen wie talent heeft als leraar; http://www.rankingtheclass.nl/index.html
  • Testimonials van leraren: waarom ben je het onderwijs ingegaan? Inspirerende verhalen die ook bijdragen aan eigen beroepstrots en beroepsbeeld;
  • Handwijzers voor leerling-tutoren op het gebied van leren, didactiek en motivatie.

Naast het scouten van onderwijstalent vervullen leraren ook een voorbeeldrol naar hun leerlingen. Leraren daar bewust van maken en heel gericht de vraag stellen waarom zij ooit zelf voor het onderwijs kozen, kan helpen om jonge mensen voor dit beroep te enthousiasmeren. Daarnaast worden headhunters ingezet die de leraren leren hoe ze kunnen scouten. In lerarenteams zullen leerlingen worden besproken op hun geschiktheid tot toekomstige leraar. Lerarenopleidingen spelen ook een belangrijke rol in het oriëntatie- en studiekeuzeproces van leerlingen door bijvoorbeeld meeloopdagen en proef-studeren te organiseren of door leerling-tutoren te coachen op leerprocessen en didactiek.

Deelnemende instellingen. Voldoende en goed gekwalificeerde leraren in Limburg is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van lerarenopleidingen en het onderwijsveld. Samenwerking met de provincie Limburg om af te stemmen met bestaande initiatieven en beleid is hierbij van groot belang. De beoogde samenwerking is dan ook een brede tussen Fontys lerarenopleidingen Sittard (FLOS), Venlo (FHKE) en de verschillende vo-scholen in Limburg. De samenwerking tussen lerarenopleidingen en scholen moet laagdrempelig worden georganiseerd, liefst in de klas. Inzet van opleidingsdocenten, mentoren en decanen daar waar het gaat om het scouten en enthousiasmeren. Samenwerking met P&O-diensten of functionarissen daar waar het gaat om de provinciale onderwijs-arbeidsmarktbehoefte. Enkele vo-scholen worden actief betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van de projectresultaten. De overige scholen functioneren (indirect) als satelliet scholen, die in een latere fase met de scouting gaan werken.

Voor de regio Limburg geldt dat niet alle lerarenopleidingen in de provincie worden aangeboden. Er zal ook voorzien moeten worden in de vacatures waarvoor in Limburg niet wordt opgeleid (als onderdeel van dit project). Daarbij is het van belang dat de vo-scholen gedurende de studie van hun leerlingen ook buiten de provincie, goed contact blijven onderhouden, bijvoorbeeld via het digitaal platform en via stages. Een student die buiten de provincie gaat studeren, hoeft zodoende niet verloren te gaan voor de Limburgse arbeidsmarkt.

Looptijd. De looptijd van het project is vier jaar. Na deze periode zijn het onderhoud van de arbeidsmarktmonitor en de daaruit te initiëren activiteiten onderdeel geworden van de reguliere activiteiten van de partners.

Impact

Met dit project wordt een strategie ontwikkeld waarmee leraarstekorten worden voorkomen dan wel worden gereduceerd. Onvoldoende beschikbaarheid van gekwalificeerde leerkrachten is desastreus voor de kwaliteit van het Limburgse voortgezet onderwijs. Temeer daar het aantrekken van leraren van elders naar Limburg geen reëel alternatief is. Dit project draagt bij aan het signaleren van talent voor het leraarsberoep zodat de provincie blijft beschikken over voldoende goed gekwalificeerde en gemotiveerde leraren die op hun beurt bij zullen dragen aan het ontwikkelen van gekwalificeerde werknemers met goede en duurzame kansen op de arbeidsmarkt. Dit versterkt de economische en maatschappelijke positie van de provincie.