Een agenda voor Nederland

Het gaat goed met Nederland. We zijn de nummer vijf in Europa qua economie en we staan op de zevende plaats van de meest gelukkige mensen in de wereld. Ook zijn de vooruitzichten goed: de economie trekt namelijk sneller aan dan we in eerste instantie hadden verwacht.

Dit zijn successen die wij in Nederland, en ook in Limburg, vooral niet moeten vergeten te vieren.

Resultaten uit het verleden bieden echter geen garantie voor de toekomst. Er zijn nieuwe ideeën nodig. Twee jaar geleden stond Nederland op de vierde plek op de Human Capital ranglijst van het World Economic Forum. Deze lijst laat zien hoe goed bijvoorbeeld ons onderwijs aansluit op onze arbeidsmarkt of in hoeverre het onderwijs er voor zorgt dat onze kinderen later werk vinden. Je zou kunnen zeggen: hoe meer “human capital”, hoe meer we uit de talenten van onze inwoners weten te halen.

Nu, anno 2015, zijn we op deze Human Capital lijst teruggevallen naar de achtste plek. Een verklaring voor deze lagere positie is onder andere de relatief hoge werkeloosheid, vooral rond de 55+’ers. Zij zien vaak geen kans meer om zich bij of om te scholen voor de banen van vandaag en morgen. Daarnaast sluiten de vaardigheden die Nederlanders hebben opgedaan in het onderwijs vaak niet aan op de vraag van de (toekomstige) arbeidsmarkt.

Ik zie een drietal trends die daarmee samenhangen en die ook in Limburg spelen.

Allereerst is er een demografische trend die dus niet alleen in Limburg, maar in heel Nederland speelt. Met het huidige geboorteaantal zijn er in 2015 nog vier werkenden per 65+’er, in 2040 zijn dit er slechts twee. We moeten dus meer met minder doen.

De tweede trend, de automatisering, is in potentie een oplossing voor de vorige trend, maar dan moet ons onderwijs daar wel op inspelen. Zo moeten we niet bang zijn voor de robots, maar mensen juist leren om ze te maken. Het is de uitdaging om mensen de vaardigheden te leren om technologische ontwikkeling te omarmen en daar voor zichzelf kansen, in plaats van bedreigingen, in te zien. Kijk bijvoorbeeld eens naar VDL in Born. Wie had er een aantal jaren geleden gedacht dat we in Limburg, in Nederland, nog zo’n succesvolle maakindustrie zouden kunnen hebben? Dat is niet de schuld van de robot, dat hebben we te danken aan de robot.

Ten derde zijn er de wereldwijde maatschappelijke vraagstukken die om slimme oplossingen vragen vanuit het onderwijs en de wetenschap. Zo nemen voedsel- en waterschaarste toe, zijn er verschillende vragen rondom ons toekomstige energieverbruik en noopt de klimaatverandering tot keuzes voor de toekomst. Stuk voor stuk bedreigingen, maar tegelijkertijd zijn het ook kansen voor Nederland als wij met elkaar slimme ideeën en oplossingen weten te bedenken.

Dat kan echter alleen met onderwijs van wereldniveau. Onderwijs dat in ieder individu talent ziet, of dat talent nu vooral in je hoofd zit of dat jij juist met je handen de mooiste dingen weet te maken. Onderwijs dat vaardigheden aanleert die nodig zijn in de 21e eeuw zoals ondernemerschap en creativiteit. Onderwijs dat werk maakt van werk, in elke fase van je leven.

Ik gun alle kinderen in Nederland goed onderwijs. Maar gezien de ontwikkelingen die ik eerder schetste is goed misschien wel niet (meer) genoeg. De school van de toekomst zou leerlingen moeten helpen om slimme oplossingen te bedenken voor toekomstige problemen waarvan we nu nog niet eens kunnen vermoeden dat ze ooit zullen ontstaan. Wat mij betreft moeten de talenten en de vindingrijkheid van leerlingen daarbij het uitgangspunt van het onderwijsprogramma zijn. Voor mijn werk ga ik veel bij onderwijsinstellingen op bezoek, met name in Limburg. En ik zie in Limburg een aantal onderwijsontwikkelingen waar het kind en zijn of haar talenten centraal staat en die gericht zijn op deze toekomst van onze kinderen,. Onze scholen staan niet stil, maar spelen in op deze ontwikkelingen en daar mogen we met recht trots op zijn.

Om in heel Nederland dit onderwijs van wereldniveau te bereiken is meer nodig dan het plakken van pleisters op de huidige situatie. Daarvoor is een Human Capital Agenda nodig. Onlangs presenteerde ik deze voor mijn partij, samen met twee collega’s, in de Tweede Kamer, inclusief een lijst van ideeën om ons huidige onderwijs, van basisonderwijs tot ‘leven lang leren’ verder te verbeteren. Wij denken dat daarmee de talenten van de Nederlanders veel meer dan nu tot ontplooiing kunnen komen en zo beter ingezet kunnen worden om de uitdagingen van morgen het hoofd te bieden.

Wilt u onze Human Capital Agenda nalezen, kijk dan op mijn website. Ik nodig u van harte uit om contact op te nemen als u vindt dat er nog iets ontbreekt.