Een nieuw curriculum alleen is niet voldoende

Paul Schnabel werkt aan een advies voor een nieuw curriculum. Eind dit jaar is het af. Hij betrekt er zowat heel Nederland bij, want nadenken over de inhoud van onderwijs is meteen een reflectie op onze belangrijkste democratische waarden. Inmiddels is duidelijk dat persoonsvorming meer nadruk krijgt en dat de kwalificatie voor een beroep niet meer belangrijker is dan goed burgerschap.

Prima dat we het wat in scholen moderniseren, maar wanneer we niet tegelijkertijd ook de dagelijkse onderwijsmores moderniseren vrees ik dat er voor de leerling bitter weinig verandert. Rond dit punt zouden drie partijen samen aan de slag moeten.

Allereerst de leraren. Niet om het advies klakkeloos over te nemen, maar om het vanuit hun vakmanschap uit te werken tot een modern, dynamisch en praktisch palet aan leerinhouden en onderwijsvormen. Met een afgewogen, liefst variabele balans in wat leerlingen moeten kennen en kunnen. Precies waar een groep leraren in hun Manifest #leraar2032 voor pleit.

Ik hoop dat die groep dit gaat doen in dialoog met schoolleiders, want een curriculum krijgt betekenis in de wijze waarop het spel is georganiseerd tussen leraar en leerling. Dit duo is zowat de enige legitimatie om het fenomeen school nog in stand te houden. De heilige graal waar alles om draait. Want leren kan een kind tegenwoordig overal, maar op school zijn er volwassenen die het verschil kunnen maken in zijn leven en hem onderwijzen in het doorvorsen van de wereld.

Het centraal zetten van het veranderende spel tussen leraar en leerling klinkt simpel, maar is het niet. Massaal koesteren we diepgewortelde overtuigingen over ons schoolsysteem. Vraag de gemiddelde Nederlander naar de kenmerken van een school en 95% komt met het karakteristieke gebouw op de proppen met daarbinnen de rituelen die we allemaal hebben ondergaan.

Maar persoonsvorming laat zich niet vangen in een lesje van een uur per week. Samenhangend en socialiserend onderwijs verdraagt zich slecht met afzonderlijke vakken. De verbinding met de samenleving blijft uit wanneer traditionele schoolgebouwen de kathedralen voor onderwijs blijven.

Daarom is ook de politiek aan zet met wetten die ons geconditioneerde onderwijsbrein eens flink door elkaar te schudden. Ik denk dan aan:

• Ontmoedig de selectie aan de poort. Maatschappelijke segregatie wordt ermee teruggedrongen.
• Investeer in maatwerk in plaats van voorkomen van zittenblijven. Elke leerling stippelt samen met zijn leraar een eigen leerroute uit richting diploma. Definitieve keuzes worden daarbij zolang mogelijk uitgesteld.
• Investeer in de ontwikkeling van technologie waarmee scholen die diversiteit aan leerroutes kunnen organiseren.
• Sticht universitaire onderwijscentra waar opleiden, onderzoek en praktijk hand in hand gaan, naar analogie van de academische ziekenhuizen. Vestig de lerarenopleidingen in die centra.
• Verzwaar de exameneisen op de lerarenopleidingen.
• Maak een innovatiewet met voldoende budget die scholen voortdurend uitdaagt hun onderwijs te moderniseren.
• Moedig gemeenten aan om onderwijs kleinschalig te huisvesten in gebouwen die in niets meer lijken op een school.
• Hervorm de financiering zodat het hoogst mogelijke percentage geld naar het spel tussen leraar en leerling gaat.

Het zal ongetwijfeld gaan piepen hier en daar, maar leerlingen hebben er recht op.

Klik hier voor de blog van Jan Fasen