Toekomstgericht onderzoek naar leren bij HEaL

Aan de Universiteit Maastricht zijn veel groepen verbonden die onderzoek doen naar onderwijs en leren. Daarnaast zijn er groepen bezig met hersenonderzoek om meer te weten te komen over hoe het brein functioneert. Deze zijn nu samengebracht in één interdisciplinair onderzoeksprogramma: HEaL. Binnen HEaL richten onderzoekers zich op de fundamentele vragen over leren waarvan van te voren niet volledig duidelijk is of ze wel te onderzoeken zijn, laat staan hoe het veld precies gebruik kan maken van de resultaten van deze onderzoeken. Maar naast toegepast onderzoek is het juist ook belangrijk om de grote vragen te blijven stellen die ervoor zorgen dat we niet alleen vandaag kinderen goed onderwijs kunnen bieden, maar ook nog over twintig jaar.

Voorbeeld

Een voorbeeld van een grote vraag over leren die binnen het HEaL onderzoek past, is hoe het optimale curriculum eruit ziet. Een manier om deze vraag te beantwoorden is om te onderzoeken wanneer kinderen het beste wat kunnen leren om uiteindelijk de beste cognitieve en non-cognitieve uitkomsten te hebben. Hoewel dit simpel klinkt, is deze vraag moeilijk te beantwoorden zonder experiment op te zetten die misschien negatief uitpakken voor leerlingen en daarnaast zitten er aan deze vraag veel dimensies. Moeten we starten met Engels in groep 1 omdat kinderen dan erg vatbaar zijn voor nieuwe talen en de taalontwikkeling nog flexibel is? Of moet een kind eerst goed taal en rekenen leren voordat er ook maar begonnen wordt met andere vakken? En waarom leren we eigenlijk pas natuurkunde en scheikunde in de bovenbouw van de middelbare school? De gangbare tijdsindeling van vakken over verschillende leerjaren is voornamelijk een historisch gegeven en komt vaak niet voort uit een bewuste keuze waarbij gebruik wordt gemaakt van de nieuwste inzichten. Maar vanuit verschillende disciplines (onderwijskunde, sociologie, economie) is er wel al gefragmenteerde kennis over de effecten van de volgorde en intensiteit van het aanbieden van specifieke vakken. Deze kennis van meerdere disciplines moeten samengebracht en getoetst worden in één overkoepelend project. Hier kan HEaL een belangrijk rol bij spelen door deze informatie te verzamelen en te gebruiken in bijvoorbeeld simulatiemodellen die meer inzicht kunnen geven in cumulatieve en spillover effecten.

Een andere manier om naar het curriculum van de toekomst te kijken is om zelfs nog een stapje verder terug te doen. Sinds kort is het domeingericht leren in opkomst, dit is zelfs opgenomen in het concept advies van het Platform Onderwijs2032 (LINK NAAR ADVIES). Met domeingericht leren krijgen leerlingen geen vakken meer aangeboden waarin verschillende thema’s aan bod komen, maar worden thema’s behandeld waarin vanuit verschillen disciplines (vakken) aspecten worden behandeld. Moeten we dus nog wel met vakken werken in de toekomst? Helaas is er nog maar weinig onderzoek naar domeingericht onderwijs waardoor HEaL in de toekomst wellicht een flinke bijdrage kan leveren.

Gegeven de vele onzekerheden en de moeilijkheden om gedegen onderzoek uit te voeren zal de vraag “Wat is het optimale curriculum?” niet op korte termijn beantwoord kunnen worden. Maar zelfs als de vraag snel beantwoord zou worden, zal dit niet direct kunnen leiden tot de invoering van dit optimale curriculum. Bij grote veranderingen ten opzichte van het huidige curriculum zouden, bijvoorbeeld, leraren bij- of omgeschoold moeten worden in andere vakken of didactiek, of zou er gewacht moeten worden op een nieuwe generatie docenten. Er is dus onderzoek nodig naar hoe het nieuwe curriculum eruit zou moeten komen te zien, maar daarnaast moet er ook een plan opgesteld worden hoe scholen en leraren, maar ook methoden en toetsen, stapsgewijs aangepast kunnen worden. Ook hier kan HEaL een bijdrage leveren. Door deze complicaties past de vraag over het optimale curriculum perfect bij de doelstelling van HEaL: de grote vragen over leren waar nog veel onzekerheden aan vast zitten.

Vaktaal

De interdisciplinaire insteek van HEaL kan, naast het proberen te beantwoorden van de grote vragen over onderwijs, ook leiden tot een betere communicatie tussen de disciplines en naar het veld toe. De twee aanvoerders van HEaL zijn Lex Borghans (onderwijseconomie) en Rainer Goebel (cognitieve neurowetenschappen), maar HEaL bestaat uit onderzoekers van verschillende faculteiten van de Universiteit Maastricht. Naast onderzoekers van onderwijseconomie en cognitieve neurowetenschappen, zijn er bijvoorbeeld ook onderzoekers van psychologie, kunstmatige intelligentie en farmacologie bij betrokken. Met onderzoekers van zoveel verschillende disciplines is het lastig om elkaar te begrijpen als ieder in zijn eigen vaktaal over onderzoek praat. Naast het opzetten van projecten zorgt HEaL er daarom ook voor dat de betrokken onderzoekers nadenken over hoe het onderzoek uitgelegd kan worden aan niet direct betrokkenen en wat er zo belangrijk aan het onderzoek is. Dit is niet alleen belangrijk binnen HEaL maar geldt zeker ook voor contact met het veld.

Geïnteresseerd?

HEaL is al van start gegaan met een aantal projecten, maar via het podium van de Educatieve Agenda zouden wij ook graag van u willen weten wat volgens u de grote vragen over leren zijn. Hebt u ideeën? Dan zien we graag uw reactie tegemoet via het formulier hieronder of via info@educatieveagendalimburg.nl . Daarnaast zullen we het onderwijsveld in Limburg op de hoogte houden van de relevante ontwikkelingen binnen HEaL via het Webtijdschrift van de Educatieve Agenda